Ο Αναγνωστάκης και η Κρήτη

Ο Αναγνωστάκης και η Κρήτη

Οι ρίζες του Μανόλη Αναγνωστάκη βρίσκονται στην Κρήτη. Η μητέρα του Ευαγγελία Κασιμάτη, απόφοιτη της Γαλλικής Σχολής Saint Joseph Χανίων, γεννήθηκε στο Νεφς Αμάρι και ο πατέρας του Ανέστης, γιατρός ακτινολόγος, γεννήθηκε στα Ρούστικα Ρεθύμνης. Ο Ανέστης ήταν ο πρωτότοκος γιος της πολυμελούς οικογένειας του Μανόλη Αναγνωστάκη, ο οποίος ως δικαστικός λειτουργός (εφέτης, εισαγγελέας) θήτευσε σε διάφορες πόλεις της χώρας, μέχρι την οριστική εγκατάστασή του στη Θεσσαλονίκη. Εκεί γεννήθηκε και μεγάλωσε ο εγγονός του Μανόλης.

Η οικογένεια Αναγνωστάκη είχε το παρωνύμιο Φάσση, το οποίο αργότερα δανείστηκε ο ποιητής, δημιουργώντας το ψευδώνυμο «Μανούσος Φάσσης».

Ο Μανόλης Αναγνωστάκης πέρασε αρκετά καλοκαίρια της παιδικής του ηλικίας στο Νεφς Αμάρι. Μετά την Κατοχή ήρθε ξανά στην Κρήτη και στα Ρούστικα μόλις το 1952, μετά την αποφυλάκισή του. Η επόμενη επίσκεψή του στην Κρήτη έγινε μετά την πτώση της δικτατορίας, το 1976.

Έκτοτε άρχισε να έρχεται συχνότερα για ομιλίες σε συνέδρια και πολιτιστικές εκδηλώσεις, για πολιτικές ομιλίες σε συγκεντρώσεις του ΚΚΕ εσωτερικού στα Χανιά, όπου ήταν και ο επικεφαλής του ψηφοδελτίου του κόμματος στις βουλευτικές εκλογές το 1985, αλλά και για ξεκούραση στο Νεφς Αμάρι με τη μητέρα, τους συγγενείς και τους φίλους του.

Το 1985 δώρισε το πατρικό του σπίτι στην κοινότητα Ρουστίκων για να δημιουργηθεί το «Πνευματικό-Πολιτιστικό Κέντρο και Βιβλιοθήκη Ρουστίκων Ανέστης και Μανόλης Αναγνωστάκης», το οποίο λειτουργεί από το 2010 και είναι η έδρα του πανελλήνιου Ομίλου Φίλων του ποιητή.

Το 1988 δύο ποιητικές ανθολογίες του μεταδόθηκαν για πρώτη φορά από τον ραδιοφωνικό σταθμό Ηρακλείου σε σαράντα ραδιοφωνικές εκπομπές που επιμελήθηκε και παρουσίασε ο ίδιος.

Ο Αναγνωστάκης έζησε την πολιτική ατμόσφαιρα της Κρήτης στα πρώτα παιδικά του χρόνια αλλά και μέσα από τη σχέση του με τους Κρήτες παππούδες του, όπως λέει σε κείμενό του.

Η Κρήτη, όπως και η Θεσσαλονίκη, είναι σημείο αναφοράς στη ζωή του ποιητή και πολίτη Αναγνωστάκη, ωστόσο το έργο του υπερβαίνει τα όρια των τόπων όπου έζησε και της εποχής που τον διαμόρφωσε.

ΤΟΠΟΣ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ…

ΣΤΟ ΜΑΘΗΤΟΛΟΓΙΟ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΩΝ ΒΑΛΑΓΙΑΝΝΗ

Ο Αναγνωστάκης άρχισε να πηγαίνει στο δημόσιο δημοτικό σχολείο της γειτονιάς του στη Θεσσαλονίκη. Όμως, επειδή ήταν μικρός, το σχολείο δεν δέχτηκε να τον εγγράψει επίσημα κι έτσι η οικογένειά του αποφάσισε να τον στείλει στο ιδιωτικό σχολείο Ελληνικά Εκπαιδευτήρια Βαλαγιάννη.          

Ο Χρήστος Καββαδάς έφερε στο φως το Μαθητολόγιο των Εκπαιδευτηρίων και σημειώνει τα εξής:

«…Το πρώτο μη εβραϊκό όνομα, το οποίο συνάντησα στο Μαθητολόγιο των Εκπαιδευτηρίων Βαλαγιάννη και θεώρησα απαραίτητο να το σημειώσω στην αντίστοιχη ετησία Κατάσταση εβραίων μαθητριών και μαθητών, εκτός σειράς και με διαφορετική αρίθμηση –  με δηλωτικό το γράμμα Α – είναι το όνομα: Αναγνωστάκης Εμμανουήλ του Ανέστη, με συνοδευτικά στοιχεία το επάγγελμα του πατρός [ιατρός] και την διεύθυνση κατοικίας [Δικαστηρίων 20 τότε – σήμερα Μητροπολίτου Γενναδίου 18]. Είναι γνωστό, ότι ο ποιητής γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1925 και ότι η καταγωγή του πατέρα του ήταν από τα Ρούστικα Ρεθύμνης, στην Κρήτη. Εδώ, στο Βιβλίον Μαθητολογίου, φαίνεται ότι εγγράφεται στην πρώτη τάξη στις 16 Φεβρουαρίου 1931 προσκομίζοντας «Πιστοποιητικόν ηλικίας» της «Κοινότητος Ρουστίκων Ρεθύμνης». Επομένως, σημειώνεται ως τόπος γεννήσεως τα «Ρούστικα Ρεθύμνης Κρήτης» και έτος γεννήσεως αναφέρεται το 1924.

Θα φοιτήσει στα Εκπαιδευτήρια σε όλες τις τάξεις του εξαταξίου δημοτικού και θα πάρει το απολυτήριο της ΣΤ’ τάξεως  στο τέλος του σχολικού έτους 1935 – 36. Όπως φαίνεται από την αντίστοιχη κατάσταση στην τελευταία τάξη έχει συμμαθήτριες/τή τις Σέλη [=Ραχήλ] Ναάρ, την Λιλίκα Αρουέστη καθώς και τον Ελίκο Σαλτιέλ.

(Από τη μελέτη του Χρήστου Καββαδά  «Μέρος πρώτο: Εβραίες μαθήτριες και εβραίοι μαθητές, οι οποίοι εφοίτησαν στο Δημοτικό Σχολείο των Ελληνικών Εκπαιδευτηρίων Βαλαγιάννη από το σχολικό έτος 1929-1930 έως το σχολικό έτος 1942-1943», 7/6/2014, http://palaiabiblia.blogspot.gr/2014/06/blog-post_2957.html , ανακτήθηκε 15/11/2018.

Η ΠΡΩΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ

ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ