Σύντομο ιστορικό της ίδρυσης
του Πνευματικού–Πολιτιστικού Κέντρου και Βιβλιοθήκης Κοινότητας Ρουστίκων
«Ανέστης και Μανόλης Αναγνωστάκης»
Το «Κέντρο Αναγνωστάκη» στεγάζεται στο σπίτι όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε ο πατέρας του ποιητή, Ανέστης. Για τον λόγο αυτό, το Κέντρο, σύμφωνα με την επιθυμία του ποιητή, φέρει και το όνομα του πατέρα του, που είναι ταυτόχρονα και το όνομα του γιου του.
Το κτήριο παραχωρήθηκε με δωρεά από τον Μανόλη Αναγνωστάκη στην (τότε) κοινότητα Ρουστίκων το 1985. Η αποκατάστασή του χρηματοδοτήθηκε το 1997 από την Κοινοτική Πρωτοβουλία Leader ΙΙ και η λειτουργία του άρχισε το 2010 από τον Όμιλο Φίλων του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη με τη στήριξη του Πολιτιστικού Συλλόγου Ρουστίκων, του πρώην Δήμου Νικηφόρου Φωκά και των κατοίκων του οικισμού. Σήμερα ανήκει στις δομές πολιτισμού του Δήμου Ρεθύμνης.
Το ισόγειο του κτηρίου, στο οποίο στεγάζεται το «Κέντρο Αναγνωστάκη», ήταν προικώο της γιαγιάς του ποιητή, Θεανώς Δασκαλάκη, από το 1890. Με τον σύζυγό της Μανώλη Αναγνωστάκη πρόσθεσαν τον όροφο για να στεγάσουν τη δεκαμελή οικογένειά τους. Στη συνέχεια, το σπίτι περιήλθε στον πρωτότοκο γιο τους Ανέστη, τον πατέρα του ποιητή. Αυτός με τη σειρά του το μεταβίβασε στον γιο του Μανόλη το 1963. Το σπίτι κατοικούνταν από συγγενείς του Αναγνωστάκη μέχρι τη δεκαετία του ’70.
Αποτύπωση της παλιάς κατοικίας από τον αρχιτέκτονα Μίλτο Πολυβίου (1983)
Ο Μανόλης Αναγνωστάκης αποφάσισε να το δωρίσει στην Κοινότητα Ρουστίκων. Τον Μάρτιο του 1985 υπογράφτηκε το δωρητήριο συμβόλαιο με τον Πρόεδρο της Κοινότητας Ρουστίκων Στυλιανό Φραγκιαδάκη, με σκοπό να δημιουργηθεί κοινοτική βιβλιοθήκη και Πνευματικό–Πολιτιστικό Κέντρο που θα έφερε το όνομα του πατέρα του και το δικό του. Το 1996 επισκέφθηκε τα Ρούστικα ο γιος του Μανόλη Αναγνωστάκη, Ανέστης, με τον προϊστάμενο του Τμήματος Πνευματικών Κέντρων του ΥΠΠΟ, Θάνο Ξηρό. Με την ευκαιρία αυτή εξειδικεύτηκαν οι χρήσεις του κτηρίου.
Το 1996 με απόφαση του Κοινοτικού Συμβουλίου Ρουστίκων συστήνεται ως ίδιο Ν.Π.Δ.Δ. της Κοινότητας Ρουστίκων το Κέντρο Αναγνωστάκη.
Το έργο της αποκατάστασης και επανάχρησης του κτηρίου εντάχθηκε για χρηματοδότηση στην Κοινοτική Πρωτοβουλία Leader ΙΙ, το 1997, έπειτα από έγκριση του σχετικού φακέλου που κατέθεσε ο τότε πρόεδρος της κοινότητας Ρουστίκων Αγγελής Καριανάκης. Οι εργασίες έγιναν με βάση την προμελέτη του αρχιτέκτονα Αριστομένη Βαρουδάκη, ενώ το έργο επέβλεψε η ΤΥΔΚ της Νομαρχίας Ρεθύμνης, με επικεφαλής την αρχιτέκτονα Χρυσάνθη Δρανδάκη. Η κοινότητα Ρουστίκων υπάχθηκε στον Δήμο Νικηφόρου Φωκά το 1998 στο πλαίσιο της συνένωσης των κοινοτήτων με το Πρόγραμμα «Καποδίστριας». Η αποκατάσταση του κτηρίου ολοκληρώθηκε το 2001 με δήμαρχο Νικηφόρου Φωκά τον Αντώνη Πατεράκη.
Ο ρόλος του συνδέσμου με την τοπική κοινότητα και τις υπηρεσίες είχε ανατεθεί από τον δωρητή στην Έμμυ Παπαβασιλείου.
Για τη λειτουργία του Κέντρου δημιουργήθηκε ο Όμιλος Φίλων του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη το 2009. Τον ίδιο χρόνο έγιναν συμπληρωματικές εργασίες στο κτήριο από τον Δήμο Νικηφόρου Φωκά και ακολούθησαν τα εγκαίνια του Κέντρου το 2010.
Το Κέντρο στεγάζει τις εκθέσεις «Μανόλης Αναγνωστάκης: Ποιητής και πολίτης» και «Ο Ανέστης και η οικογένεια Αναγνωστάκη», τις οποίες σχεδίασε και επιμελήθηκε ο Όμιλος Φίλων του ποιητή.
Τα εγκαίνια το 2010 έγιναν με Νομάρχη Ρεθύμνης τον Γιώργο Παπαδάκη, Δήμαρχο Νικηφόρου Φωκά τον Στέλιο Τσίβη, Πρόεδρο του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης τον Αλέξη Πολίτη, Πρόεδρο του Πολιτιστικού Συλλόγου Ρουστίκων τον Ανδρέα Φραγκιαδάκη και Πρόεδρο του Ομίλου Φίλων του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη τον Νάσο Βαγενά.
Με το πρόγραμμα Καλλικράτης ο Δήμος Νικηφόρου Φωκά συνενώθηκε με τον Δήμο Ρεθύμνης και το Κέντρο Αναγνωστάκη περιήλθε στον Δήμο Ρεθύμνης.
Το 2011 ο δήμαρχος Ρεθύμνης Γιώργος Μαρινάκης σε συνάντηση που είχε με μέλη του Δ.Σ. του Ομίλου δεσμεύθηκε για τη λειτουργία του Κέντρου και στις αρχές του 2013 αποφασίστηκε η σύσταση Επιτροπής Διαχείρισης Δομών του Δήμου, μεταξύ των οποίων ορίστηκε εννεαμελής Επιτροπή για τη Διαχείριση του Κέντρου Αναγνωστάκη.
Η Επιτροπή έγινε στη συνέχεια Ομάδα Εργασίας. Τον Ιούνιο του 2021 ψηφίστηκε ο τροποποιημένος Οργανισμός Εσωτερικής Υπηρεσίας του Δήμου Ρεθύμνης. Σύμφωνα με αυτόν, το Κέντρο αποτελεί δομή του Δήμου Ρεθύμνης, υπάγεται στο Γραφείο Πνευματικών/Πολιτιστικών Κέντρων και πενταμελής Ομάδα Εργασίας, η οποία ορίζεται από τον Δήμαρχο, φροντίζει και για τη συντήρηση του κτηρίου.
Το 2015 μεταφέρθηκαν στο Κέντρο Αναγνωστάκη η βιβλιοθήκη της πρώην Κοινότητας Ρουστίκων και μέρος της βιβλιοθήκης του Δημοτικού Σχολείου που έχει πάψει να λειτουργεί.
